Het juiste ‘gereedschap’ is het halve werk

Een verkeerde maat schroevendraaier… heel irritant! Een  bot mes… ken je dat? Dat werkt niet fijn en je bereikt niet wat je wilt. Je krijgt de schroef niet los en  de groente niet gesneden. Dat wil  je niet… Dus op zoek naar het juiste  gereedschap. Soms moet je nieuw gereedschap zoeken. De juiste  maat schroevendraaier bijvoorbeeld. Of je hebt wel het juiste gereedschap in handen, maar is het nodig om het aan te scherpen. Met een scherper  mes heb je de aardappelen zó geschild.

Ik vertel je dit, omdat  je bij motiverende gespreksvoering ook ‘gereedschap’ gebruikt. Gereedschap dat soms nieuw is of gereedschap dat aangescherpt mag worden. Het gaat om  de volgende vaardigheden, afgekort  in het acroniem: ORBS. In dit artikel leg ik ze kort uit. Een aantal vaardigheden pas je denk ik al toe, andere zijn misschien nieuw voor je.

• Open vragen stellen
• Reflecteren
• Bevestigen
• Samenvatten

Open vragen stellen

Een open vraag zorgt ervoor dat je gesprekspartner:

• gaat vertellen;
• zijn / haar eigen verhaal kwijt kan;
• aan het denken gezet wordt.

Belangrijk bij elk gesprek over gedragsverandering!

Begin met een vragend voornaamwoord:

• Wat?
• Hoe?
• Wie?
• Wanneer?
• Waar?
• In hoeverre?

Een  ‘Waarom?’-vraag vraagt  extra  aandacht.  Omdat deze vraag kritisch en oordelend kan overkomen is de toon  waarop en de intentie waarmee je de vraag stelt heel belangrijk.

Reflecteren

Reflectief luisteren is één van de meest basale  vaardigheden bij Motiverende gespreksvoering. In het begin kan het vreemd  aanvoelen voor je.  Alsof je de ander napraat. Of in het wilde weg gokt wat  de ander bedoelt. Maar het gekke is: de ander merkt niet eens dat je reflecteert. Integendeel. Hij of zij ervaart het als een uitnodiging om verder te praten. Klinkt vreemd misschien, maar het is écht zo. Dat maakt deze vaardigheid zo waardevol!

Wat doe je als je Reflectief luistert?

• Je checkt of je begrijpt wat de ander bedoelt.
• Je luistert als het ware ‘tussen de regels door’.
• Je geeft kort terug wat je denkt dat de ander bedoelt, voelt of ervaart.
• Je doet dit met de intentie: “Je mag me verbeteren als het niet klopt.’

Met welke bedoeling?

• Je toont begrip, oprechte interesse en empathie.
• Je moedigt aan om verder te vertellen.
• Je test met een reflectie regelmatig of je je gesprekspartner begrijpt.
• Je zet met een reflectie de ander aan het denken.

Op de volgende manier: laat aan het eind van de zin je stem niet omhoog, maar omlaag gaan, zodat het geen vraag maar een statement wordt.

Hoor bijvoorbeeld het verschil:

Vraag: “Je wilt beter leren luisteren tijdens je gesprekken?” (aan  het einde stem omhoog)

Of:

Statement: “Je wilt beter leren luisteren tijdens  je gesprekken…” (aan het  einde stem omlaag)

Je gesprekspartner zal na de vraag geneigd zijn om een simpel ‘ja’ of ‘nee’ te zeggen.
Na het statement is de kans groot dat hij/zij verder zal gaan met vertellen. Je krijgt hierdoor meer informatie en je checkt meteen of je dat wat gezegd  is goed begrepen hebt.

Bij het aanleren van  deze vaardigheid kan het volgende hulpmiddel  je misschien helpen. Je kunt de zin beginnen met ‘Je bedoelt dat …’

Bijvoorbeeld:  ” Je bedoelt dat  je beter wilt leren luisteren tijdens je gesprekken.”

In dit voorbeeld zie je dat je ‘Je bedoelt dat…’ niet  hardop hoeft uit te spreken, maar wel de uitspraak die je daarna doet.

Bevestigen

Met bevestigen bedoelen we: het herkennen en benoemen van iemands kwaliteiten en groei. Het lijkt op een compliment. Het effect van een bevestiging is vaak dat iemand zich beter gaat voelen en meer zelfvertrouwen krijgt. Een voorbeeld van een bevestiging:

“Je had niet zoveel zin om met me te praten, je bent er echter wel”.

Het effect van zo’n uitspraak is vaak dat iemand meer bereid is om verder te praten.

Samenvatten

Tijdens gesprekken regelmatig samenvattingen geven helpt om het gesprek écht tot een motiverend gesprek te maken. Een samenvatting  helpt om structuur en richting te geven aan het gesprek. In je samenvatting geef je vooral ook de ‘verandertaal’ die je hoorde terug. We noemen de uitspraken van je gesprekspartner waarmee hij of zij praat richting de gewenste  verandering: verandertaal. Op deze  manier hoort hij of zij nog eens alle zelfgenoemde argumenten vóór verandering via jou terug. Dat geeft een positieve flow in de gewenste richting.

Voorbeelden van hoe je een samenvatting kunt starten:

• “Wat je tot nu toe gezegd hebt is…”
• “Laten we eens kijken of ik je goed begrepen heb…”

Doel van het inzetten van je gereedschap: Verandertaal ontlokken

Als je gesprekspartner zelf praat over de gewenste verandering, is de kans het grootst dat diegene ook echt gaat veranderen. Hij of zij spreekt dan verandertaal. Niet zozeer het gereedschap maakt Motiverende gespreksvoering uniek. Het feit dat je het gereedschap zodanig inzet om de ander verandertaal te laten spreken maakt deze methode uniek. Het zorgt ervoor dat die ander in beweging komt en dát is de bedoeling!

Ik sluit dit artikel af met wat voor mij wel een eye-opener was: de spreektijd-verdeling.

De bedoeling is dat jij maar ongeveer 10 % aan het woord bent, de rest van de tijd je gesprekspartner.

Dat lukt mij eerlijk gezegd maar zelden… Hoe gaat dat bij jou?