Je bent druk en hebt nog een aantal gesprekken te gaan. Dus je wilt efficiënt met je tijd omgaan. Logisch! Dat lijkt echter haaks te staan op de nieuwsgierige onderzoekende houding die handig is om aan te nemen in een motiverend gesprek. Want waar haal je de tijd vandaan om ‘achterover te leunen’, ‘open vragen te stellen’ en te ‘luisteren’? Dat duurt toch veel te lang? En die tijd heb je gewoonweg niet altijd tot je beschikking.
Toch kan het anders… Op een manier die je in dezelfde tijd meer effect en tijd gaat opleveren. En plezier in plaats van haast en frustratie.
In dit artikel laat ik je met behulp van twee voorbeeldgesprekken met agrariër Jan zien hoe je in dezelfde gesprekstijd een totaal ander effect kunt bereiken. Met motiverende gespreksvaardigheden die je soms al toepast, kunt aanleren of verfijnen door er in de praktijk mee te oefenen.
Jan gaat in gesprek met twee verschillende zorgverleners Angelique en Berna. Hij heeft grote zorgen en is daardoor behoorlijk veel gaan drinken. Zijn werk op de boerderij lijdt eronder en zijn relatie met zijn vrouw staat onder druk.
Iemand die eigenlijk wel weet dat hij moet veranderen is in een veranderproces meestal ambivalent ten aanzien van de verandering. Dat geldt ook voor Jan. Er is dus als het ware een deel in Jan dat wél wil veranderen en een deel dat níet wil veranderen. Een zorgverlener die motiverende gesprekstechnieken toepast laat dát deel van Jan dat wíl en kán veranderen vooral aan het woord. Jan spreekt dan ‘verandertaal’. Net zo lang tot hij zichzelf gaat overtuigen en in actie komt. Deze aanpak staat in schril contrast met wat veel mensen van nature doen. Doordat zij gaan ‘repareren’ roepen ze onbewust ‘behoudtaal’ op. Behoudtaal pleit tegen veranderen of veroorzaakt ‘wrijving’ in de samenwerkingsrelatie.
En ik heb heel wat ‘gerepareerd’…. Jammer van de energie! Lees maar…
In het eerste gesprek heeft Zorgverlener Angelique (ZV-A) de neiging tot confronteren en overtuigen. Het tweede voorbeeld is met zorgverlener Berna (ZV-B) en ze past motiverende gespreksvaardigheden toe.
ZV-A: Je vertelt dat niet alles goed gaat op je bedrijf en dat je regelmatig een biertje pakt om even te ontspannen.
Jan: Ja, een biertje helpt me ontspannen.
ZV-A: Ja, dat snap ik, maar bier drinken helpt natuurlijk niet om de problemen op te lossen waarover je net vertelde.
Jan: Af en toe een biertje kan toch geen kwaad? (Behoudtaal)
ZV-A: Hangt ervan af hoeveel je drinkt. Hoeveel drink je dan per week? (Gesloten vraag)
Jan: Eh… nou dat valt wel mee hoor. Zoveel is het ook weer niet. (Behoudtaal)
ZV-A: Ik weet dat het in jouw ogen misschien wel mee lijkt te vallen, maar vaak is het zo dat mensen meer drinken dat ze zélf denken.
Jan: Nou, dat is bij mij niet zo. Waar bemoei je je trouwens eigenlijk mee?! (Wrijving)
Dit gaat niet echt de kant op die helpend is voor Jan en ook zeker niet prettig voelt voor Angelique. Ze wil graag helpen en bereikt op deze manier juist het tegenovergestelde.
ZV-B: Je vertelt dat niet alles goed gaat op je bedrijf en dat je regelmatig een biertje pakt om even te ontspannen.
Jan: Ja, een biertje helpt me ontspannen.
ZV-B: Vertel eens… (Nodigt uit)
Jan: Ja ach, het begon met af en toe een biertje. Even na het werk. Ik merkte dat het me even ontspanning gaf. Maar ik moet eerlijk zeggen dat ik er daardoor vaker één nam. En per keer dronk ik ook meer. Dat sluipt er dan zo in, hè?
ZV-B: Welk verband zie je tussen het regelmatig een biertje drinken, zoals je zegt, en de dingen die op dit moment op je bedrijf niet goed gaan? (Open vraag)
Jan: Ja, dat gaat misschien toch niet altijd even goed samen…
ZV-B: Aan de ene kant merkte je dat het ontspanning gaf en aan de andere kant werd het meer en meer. (Reflectie)
Jan: Ja, maar je kunt je ook niet voorstellen wat er allemaal op je afkomt als boer in deze tijd…
ZV-B: Het is soms niet meer te overzien en je wilt zo graag dat het goed gaat. (Reflectie)
Jan: Ja, klopt. Ik ben 3e generatie en mijn gezin moet er ook van bestaan.
ZV-B: Je wilt het familiebedrijf voortzetten en je gezin is afhankelijk van hoe jij je werk doet. (Reflectie)
Jan: Dat geeft zóveel druk! Ik weet soms niet waar ik het zoeken moet… En met dat biertje ontspande ik en ik ben nooit zo snel dronken, dus het werd steeds meer. En ik stond er niet zo bij stil dat alcohol zo lang in je bloed blijft, dus soms was ik de volgende dag nog onder invloed.. Ik kom dan tot niets en het erf wordt daardoor een zooitje. Dat gaat natuurlijk wel opvallen.
ZV-B: Wat zou je nu willen? (Open vraag gericht op wens)
Jan: Ja… Als ik zo doorga, lijden mijn bedrijf en mijn gezin eronder. Ik wil wel minderen, maar weet niet goed hoe. (Verandertaal)
ZV-B: Daar zijn verschillende mogelijkheden voor. Als je wilt kunnen we nu of de volgende keer dat ik kom samen uitzoeken wat je zou kunnen helpen (Autonomie respecteren door keuze te geven).
Jan: Dat is misschien wel goed om te doen. Ik ben bang dat ik anders misschien verder in de problemen kom en dat wil ik zéker niet. (Verandertaal)
Waarschijnlijk valt je het volgende op. Jan is ambivalent: er zijn redenen om een biertje te pakken én redenen om dat niet meer te doen. In het gesprek met Angelique ervaart Jan door haar uitspraken en vragen dat hij onder druk gezet wordt. Jan gaat ‘behoudtaal’ spreken en de kans dat hij zijn gedrag zal veranderen wordt erg klein. Er komt wrijving in de relatie.
In het 2e gesprek biedt Berna de mogelijkheid aan Jan om te vertellen wat hem bezighoudt. Er komt zelfs ‘verandertaal’ van Jan zelf. Ook is de sfeer in beide gesprekken totaal anders. Het eerste wordt meer gekenmerkt door strijd en het tweede meer door samenwerking. Tenslotte kun je zien dat Angelique heel hard aan het werk is en dat Berna een neutralere positie inneemt en wat meer ‘achterover leunt’. In het tweede gesprekje ontstaat er vervolgens een opening om te praten over mogelijkheden die Jan mogelijk optimistisch zullen stemmen. Hier kan dan een blijvende, autonome motivatie uit ontstaan. Autonome motivatie is de motivatie die voortkomt uit het gevoel iets uit jezelf te doen, omdat je het interessant of belangrijk vindt.
Met deze voorbeelden hoop ik dat je een beeld hebt gekregen van hoe een motiverend gesprek kan verlopen. En hoeveel meer het kan opleveren. Wil je meer weten over de basishouding en de gespreksvaardigheden? Lees dan ook mijn andere blogs of schrijf je in voor een workshop of training.
Samen met Esther Ruitenberg, eigenaar en trainer van Groei in verandertaal, verzorg ik in het najaar twee workshops voor zorgverleners. We doen dit op verzoek van Platform Boer en Toekomst. Dit platform biedt je de mogelijkheid gratis kennis de maken met de wetenschappelijk bewezen effectieve methode Motiverende gespreksvoering.
De data zijn (onder voorbehoud i.v.m. Corona): donderdagavond 5 en woensdagavond 11 november 2020. Wie weet zie ik je op één van deze avonden? Je ontvangt dan ook onderstaande reader.
Meer informatie? Neem even contact met me op. Ik vertel je er graag meer over.
Uitspraken die je liever niet hoort… ‘Wacht maar tot je zelf zoiets meemaakt!’ of ‘Waar…
Bij ieder gesprek neem ik mezelf mee. Handelen vanuit de basishouding lukt me meestal wel…
De teller voor de Facebook-pagina van Motiverend gesprek staat op.... 100! Dit mooie ronde getal…
Ken je dat? Dat je informatie en adviezen geeft en dat de ander er weinig…
Een botte bijl, een verkeerde maat schroevendraaier... dat werkt niet. Met motiverende gespreksvaardigheden is het…
Nieuwsgierigheid wordt niet altijd gezien als een goede eigenschap. Ik ben echter wel nieuwsgierig. Jij…